علی ابراهیم زاده؛ بیتا باقری صیقلانی
چکیده
سد‌ها در مهار سیلاب و کاهش خسارت آن نقش موثری دارند. در سیلاب‌های فروردین ماه سال ۱۳۹۸، نقش و تأثیر سد‌های بزرگ در رودخانه‌های کارون، کرخه و دز به خوبی نمایان گردید و این سد‌ها با کاهش دبی اوج، خسارت سیلاب در پایین‌دست را کاهش داده و سیلاب را با ایمنی بیشتری عبور دادند. به هنگام سیلاب، بروز پدیده روگذری و عبور آب از روی سد‌ها، همواره ...
بیشتر
سد‌ها در مهار سیلاب و کاهش خسارت آن نقش موثری دارند. در سیلاب‌های فروردین ماه سال ۱۳۹۸، نقش و تأثیر سد‌های بزرگ در رودخانه‌های کارون، کرخه و دز به خوبی نمایان گردید و این سد‌ها با کاهش دبی اوج، خسارت سیلاب در پایین‌دست را کاهش داده و سیلاب را با ایمنی بیشتری عبور دادند. به هنگام سیلاب، بروز پدیده روگذری و عبور آب از روی سد‌ها، همواره آنها را تهدید می‌نماید. بنابراین بایستی ارزیابی ریسک روگذری سد‌ها را موضوعی مهم تلقی کرده و بین تراز آب مخزن سد و ریسک روگذری آن تعادل ایجاد نمود. با استفاده از پویایی سیستم‌ها می‌توان مجموعه‌ای از عوامل پیچیده، مرتبط و موثر در پدیده روگذری را در کنار یکدیگر قرار داده و تأثیر سناریوهای مختلف را بر روی ریسک روگذری بررسی نمود. در این مقاله با استفاده از مدل پویایی سیستم‌ها، تأثیر عدم‌قطعیت‌های مختلف به همراه سیلاب و باد با دوره‌های بازگشت مختلف به طور همزمان و مجزا بر ریسک روگذری سد ونیار مورد بررسی قرار گرفته است تا بتوان تمهیدات لازم برای کاهش ریسک روگذری و افزایش ایمنی در سد مذکور را اتخاذ نمود. نتایج تحلیل نشانگر این است که حداکثر مقدار ریسک روگذری در حالت حداکثر سیلاب محتمل (PMF) و سرعت باد با دوره بازگشت ۱۰۰ ساله و با در‌نظر گرفتن عدم‌قطعیت ارتفاع آب مخزن سد و ارتفاع خود سد بوده و برابر برابر با ۱۲۲۹۳۱/۰ می‌باشد و مقدار ریسک روگذری بعد از تعداد تکرار شبیه سازی ۲۰۰۰۰۰ مرتبه به مقدار یکسانی همگرا می‌گردد. در ادامه ضمن تحلیل سیلاب ناشی از روگذری، تاثیر آن بر اراضی پایین‌دست سد مورد بررسی قرار گرفته‌است، تا بتوان تصمیمات مدیریتی در زمان سیلابی که احتمال روگذری از سد را دارد اتخاذ نمود.
